Μακροπρόθεσμη καιρική εκτίμηση χειμώνα 2020 - 2021 για το Βόρειο Ημισφαίριο

Από τις πρόσφατες χιονοπτώσεις στις αυστριακές Άλπεις

Έπειτα από μια μακρά περίοδο ενισχυμένου ζωνικού ανέμου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας που διατηρούσε τον πολικό στρόβιλο συσπειρωμένο, τα πρώτα βήματα για την έναρξη του χειμώνα λαμβάνουν χώρα, αν και εμφανώς αργοπορημένα.

Ο Δεκέμβριος μέχρι στιγμής:

Τις τελευταίες ημέρες ο δείκτης αρκτικής ταλάντωσης έχει πλέον λάβει αρνητικές τιμές και αναμένεται να παρουσιάσει περαιτέρω πτώση, σε αρμονία με την εξασθένηση του ζωνικού ανέμου στα όρια της τροπόπαυσης γύρω από τα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Ως αποτέλεσμα, οι περιοχές κοντά στον Αρκτικό Κύκλο για πρώτη φορά εδώ και αρκετό καιρό βιώνουν μια ψυχρή περίοδο, ανακάμπτοντας σταδιακά από το πολύ θερμό φθινόπωρο που πέρασε.

Χαμηλότερες του κλιματικού μέσου όρου θερμοκρασίες αναμένονται την επόμενη εβδομάδα σε περιοχές του Αρκτικού Κύκλου, σε αντίθεση με την Ευρώπη

Παράλληλα, οι ουδέτερες τιμές του δείκτη βορειοατλαντικής ταλάντωσης αντικατοπτρίζουν την ατμοσφαιρική κυκλοφορία που παρατηρούμε στην Ευρώπη τις τελευταίες ημέρες, με μία μείξη ατμοσφαιρικών μοτίβων. Η παρουσία αντικυκλωνικών πιέσεων σε περιοχές κοντά στη Γροιλανδία σε συνδυασμό με την απουσία εμποδισμού στον Βόρειο Ατλαντικό, επιτρέπει τη διέλευση βαρομετρικών συστημάτων χαμηλής πίεσης προς τη Δυτική Ευρώπη. Αν και ο Δεκέμβριος στη Δυτική Ευρώπη ξεκίνησε με θερμοκρασίες χαμηλότερες του φυσιολογικού, οι θαλάσσιες πολικές αέριες μάζες που αναμένεται πλέον να επικρατήσουν εκεί, θα μεταβάλουν αυτό το σκηνικό προς το ηπιότερο.

Υπόλοιπο Δεκεμβρίου 2020:

Μετά και την κακοκαιρία που θα επηρεάσει την Ανατολική Μεσόγειο στις αρχές τις ερχόμενης εβδομάδας, διαδοχικά βαρομετρικά χαμηλά θα ξεκινήσουν να επηρεάζουν τα άκρα της Βορειοδυτικής Ευρώπης, οπότε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης θα εισέλθει σε περίοδο αντικυκλωνικών συνθηκών.

Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα συνεχιστούν με υψηλότερες θερμοκρασίες από το φυσιολογικό σε ολόκληρη την Κεντρική, Βόρεια, Ανατολική και Νότια Ευρώπη, ενώ πλέον σταδιακά στο ίδιο καθεστώς εισέρχονται και τα Δυτικά τμήματα της ηπείρου, όπου όμως θα υπάρχουν διαστήματα με θερμοκρασίες κοντά στον κλιματικό μέσο όρο. Οι διελεύσεις των βαρομετρικών συστημάτων από την Κεντρική προς την Ανατολική Μεσόγειο θα εκλείψουν (λόγω της παρουσίας αντικυκλώνα στην περιοχή), οπότε οι περισσότερες περιοχές της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης θα επανέλθουν σε υετικά επίπεδα κοντά ή και κάτω του κλιματικού μέσου όρου, ενώ στη Δυτική Ευρώπη οι επόμενες εβδομάδες θα κυλήσουν περίπου στα φυσιολογικά επίπεδα υετού.

Ενίσχυση του ζωνικού ανέμου στο επίπεδο των 10 hPa και σε γεωγραφικό πλάτος 60° Β αναμένεται μετά τις 20 Δεκεμβρίου

Τα τελευταία προγνωστικά σενάρια, ωστόσο, προβλέπουν μια εφήμερη ενίσχυση του δυτικού ρεύματος στα ανώτερα τμήματα της τροπόσφαιρας στην έναρξη του τελευταίου δεκαημέρου του μήνα και εκ νέου χαλάρωση του πολικού στροβίλου λίγες ημέρες αργότερα. Κάτι τέτοιο πιθανώς να οφείλεται στην προβλεπόμενη ανάπτυξη εμποδισμού στην περιοχή των Ουραλίων Ορέων και κατ' επέκταση σε τμήματα του Αρκτικού Ωκεανού, η οποία θα αυξήσει τη μεταφορά ενέργειας προς τη στρατόσφαιρα.

Η παρουσία του εμποδισμού στην Ανατολική Ευρώπη και τη Δυτική Ασία, στο ατμοσφαιρικό επίπεδο των 500 hPa

Η ροή θερμότητας από την τροπόσφαιρα προς τη στρατόσφαιρα σύμφωνα με το προγνωστικό σύστημα GFS

Αν και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πώς ακριβώς αυτό θα μεταφραστεί στη συνοπτική κυκλοφορία εκείνου του διαστήματος, θα μπορούσε να σημαίνει μια επανέναρξη της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας περίπου στα τέλη του μήνα, με πιθανώς εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά που τώρα βιώνουμε. Για παράδειγμα, οι τελευταίες ανανεώσεις του κλιματικού μοντέλου CFSv2, προβλέπουν την ανάπτυξη εμποδισμού στη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη εκείνο το διάστημα, κάτι που πρακτικά μεταφράζεται σε ήπιο καιρό στο μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης και κάθοδο ψυχρότερων αερίων μαζών στα Ανατολικά τμήματα της ηπείρου μετά τα Χριστούγεννα.

Προβλεπόμενες αποκλίσεις του γεωδυναμικού ύψους της στάθμης των 500 hPa από τον κλιματικό μέσο όρο σύμφωνα με το CFSv2 - Εμφανής η ανάπτυξη εμποδισμού στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη

Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2021:

Είναι εν γένει γνωστό πως μια τόσο μακροπρόθεσμη εκτίμηση εμπεριέχει υψηλό ρίσκο, ωστόσο για φέτος η αβεβαιότητα αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη, μιας και διαφορετικοί δείκτες και καιρικά μοτίβα προβλέπεται να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους σε χαοτικό επίπεδο. Παρακάτω θα αναλυθούν μερικοί από τους σημαντικότερους δείκτες που αναμένεται να διαμορφώσουν την παγκόσμια ατμοσφαιρική κυκλοφορία από το νέο έτος κι έπειτα.

Ο δείκτης νότιας ταλάντωσης έχει ήδη λάβει αρνητικές τιμές λόγω των ψυχρότερων από το φυσιολογικό θερμοκρασιών στα νερά των τροπικών περιοχών του Ειρηνικού Ωκεανού, σηματοδοτώντας την ύπαρξη La Niña μέτριας έντασης. Αν και δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση του φαινομένου με τον καιρό στην Ευρώπη, υπάρχει σημαντική συσχέτιση με χαμηλότερες του κλιματικού μέσου όρου θερμοκρασίες στις δυτικές ακτές της Βόρειας Αμερικής.

Θερμοκρασιακή ανωμαλία στην περιοχή ενδιαφέροντος 3.4 του Ειρηνικού Ωκεανού

Ο δείκτης ταλάντωσης ανατολικού Ειρηνικού το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει και λαμβάνει ελαφρώς θετικές τιμές, ωστόσο τα μακροπρόθεσμα σενάρια όλων των προγνωστικών μοντέλων δείχνουν πως αυτό θα μεταβληθεί. Με σχετικά μεγάλη βεβαιότητα, η περιοχή του Βορειοανατολικού Ειρηνικού Ωκεανού και τμήματα της Αλάσκας θα βρεθούν για το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα υπό την επιρροή αντικυκλώνα, και σαν γενική εικόνα αναμένονται οι ίδιες συνθήκες στα Δυτικά τμήματα της Βόρειας Αμερικής, με αυτές που αναμένονται λόγω La Niña, καθώς η ροή στην ανατολική πλευρά του εμποδισμού θα ωθεί ψυχρότερες αέριες μάζες στα ενδότερα της Αμερικανικής ηπείρου.

Θετικές αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης σε σχέση κλιματικό μέσο όρο στον Βορειοανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό

Ο δείκτης Ειρηνικού - Βόρειας Αμερικής έχει μόλις σημειώσει πτώση υπό του μηδενός (σε μέσο όρο τριμήνου), η οποία με βάση τα προαναφερθέντα μακροπρόθεσμα προγνωστικά στοιχεία αναμένεται να συνεχιστεί κι έτσι να προχωρήσουμε στην καρδιά του χειμώνα με αρνητικές τιμές του δείκτη αυτού. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η Βόρεια Αμερική θα χωριστεί σε δύο τμήματα, με το βορειοδυτικό τμήμα να εισέρχεται σε ένα ψυχρό διάστημα και το νοτιοανατολικό τμήμα το αντίθετο.

Σύμφωνα και με τους τρεις παραπάνω δείκτες, η Βόρεια Αμερική θα πρέπει να δεχθεί αρκετές καταβάσεις ψύχους στο εσωτερικό της, οπότε ως αποτέλεσμα να έχουμε ανάπτυξη εμποδισμού στον Βόρειο Ατλαντικό, γεγονός που υποδεικνύει αρνητικές τιμές του δείκτη βορειοατλαντικής ταλάντωσης. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις για τον δείκτη αυτό, ο οποίος προβλέπεται πως από την έναρξη του νέου έτους κι έπειτα θα κυμαίνεται κοντά σε ουδέτερες τιμές.

Η χιονοκάλυψη στην Ευρασία φέτος (κόκκινο) και τα προηγούμενα 15 έτη (υπόλοιπα χρώματα)

Όσον αφορά τον δείκτη αρκτικής ταλάντωσης, σύμφωνα με τα μακροπρόθεσμα προγνωστικά στοιχεία, σταδιακά καθώς οδεύουμε προς το νέο έτος προβλέπεται πως και αυτός θα λάβει πιο αυξημένες τιμές. Η χιονοκάλυψη στην περιοχή της Ευρασίας κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου κυμάνθηκε σε επίπεδα χαμηλότερα του μέσου όρου, οπότε ένας παράγοντας ικανός να οδηγήσει αργότερα σε αρνητικές τιμές του συγκεκριμένου δείκτη και άρα σε αποδιοργανωμένο πολικό στρόβιλο και γενικευμένες ψυχρές εισβολές στο βόρειο ημισφαίριο, αφαιρείται. Εντούτοις, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες η ιστορικά χαμηλή το φετινό φθινόπωρο και χαμηλή μέχρι και σήμερα παγοκάλυψη στη θάλασσα Μπάρεντς και τη θάλασσα του Κάρα στον Αρκτικό Ωκεανό, συνδέεται με αρνητικές τιμές του δείκτη αρκτικής ταλάντωσης. Η αντίφαση αυτή, μεταξύ των προγνωστικών δεδομένων, δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε κατά πόσο ο πολικός στρόβιλος θα καταφέρει να διασπαστεί μέχρι το τέλος του χειμώνα.

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, αν και υπάρχει ισχυρή διχογνωμία μεταξύ των διάφορων προγνωστικών εργαλείων, θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής:

Κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου θα ξεκινήσουν οι απόπειρες για δημιουργία εμποδισμού στον Βόρειο Ατλαντικό, ωστόσο οι αντικυκλωνικές πιέσεις θα περιορίζονται σε αρκετά χαμηλά γεωγραφικά πλάτη, οπότε η παρουσία βαρομετρικών χαμηλών στη βορειοδυτική Ευρώπη θα είναι αισθητή. Φαίνεται, όμως, πως θα υπάρχουν μερικές περίοδοι όπου οι υψηλές πιέσεις θα καταφέρνουν να φθάσουν σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη και ως απόρροια ψυχρές εισβολές θα επηρεάζουν την Ευρώπη, κυρίως στα Κεντρικά και Δυτικά τμήματά της. Η θερμοκρασία θα παραμείνει σε επίπεδα άνω του κλιματικού μέσου όρου σχεδόν στο σύνολο της ηπείρου. Από άποψης υετού, ο μήνας εκτιμάται ότι θα κυλήσει κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα για ολόκληρη την Ευρώπη, με μικρές θετικές αποκλίσεις στα Βόρεια και Δυτικά τμήματά της και μικρές αρνητικές αποκλίσεις στα Νότια και Ανατολικά τμήματά της.

Τον Φεβρουάριο η μέση θέση των υψηλών πιέσεων στον Βόρειο Ατλαντικό θα μετατοπιστεί βορειότερα, οπότε οι ψυχρές καταβάσεις θα γίνουν συχνότερες, επηρεάζοντας, όμως, και πάλι πιο πολύ τα πιο κεντρικά τμήματα της ηπείρου. Η θερμοκρασία θα διατηρηθεί σε υψηλά για την εποχή επίπεδα σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης, ωστόσο τα κεντρικά και δυτικά τμήματα της ηπείρου θα είναι πιο κοντά στον κλιματικό μέσο όρο. Από άποψης υετού, ο μήνας εκτιμάται ότι θα κυλήσει κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα για ολόκληρη την Ευρώπη, με μικρές θετικές αποκλίσεις στα Βόρεια και Δυτικά τμήματά της και μικρές αρνητικές αποκλίσεις στα Νότια και Ανατολικά τμήματά της.

Υπενθυμίζεται ότι η παραπάνω εκτίμηση είναι καθαρά πειραματική και εμπεριέχει πολύ μεγάλο ποσοστό αβεβαιότητας. Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τον προγραμματισμό εργασιών αντί των τακτικών βραχυπρόθεσμων προγνώσεων.

Επιμέλεια: Γιάννης Δραβίλας

Για να μαθαίνετε όλα τα καιρικά νέα:

Γίνετε μέλος της ομάδας μας στο Facebook

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook