Ο ισχυρός καύσωνας του 2021 στους πιο ακραίους όλων των εποχών για τη χώρα μας

Το ισχυρό κύμα καύσωνα που επηρέασε τη χώρα μας το προηγούμενο διάστημα (τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου 2021), μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο ακραία που έχει βιώσει η Ελλάδα στην καταγεγραμμένη καιρική ιστορία της. Αν και αρκετά από τα απόλυτα θερμοκρασιακά ρεκόρ στην επιφάνεια δεν καταρρίφθηκαν, οι παρατεταμένες πολύ υψηλές μέγιστες, αλλά και ελάχιστες θερμοκρασίες κατέστησαν το συγκεκριμένο θερμό επεισόδιο αφόρητο για σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό, ενώ τα δεδομένα από τα χαμηλά στρώματα της ελεύθερης ατμόσφαιρας καταδεικνύουν το συγκεκριμένο θερμό επεισόδιο ως ένα από τα ισχυρότερα όλων των εποχών για τη χώρα μας.

Μερικά από τα σημαντικότερα θερμοκρασιακά ρεκόρ που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του ακραίου καύσωνα του 2021, είναι τα εξής:

• Στον μετεωρολογικό σταθμό του Αεροδρομίου στο Ελληνικό Αττικής καταγράφηκε η υψηλότερη θερμοκρασία από την έναρξη λειτουργίας του το 1957, με 43,0°C. Προηγούμενο ρεκόρ αποτελούσαν οι 42,0°C το 1988, ενώ στους καύσωνες του 1987 και του 2007 είχαν καταγραφεί 41,6°C και 41,2°C αντίστοιχα.
• Στον μετεωρολογικό σταθμό του Θησείου καταγράφηκαν 8 συνεχόμενες ημέρες με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 40°C, ρεκόρ όλων των εποχών για τον ιστορικότερο σταθμό της Ελλάδας που λειτουργεί αδιάκοπα από τα μέσα του 19ου αιώνα. Το προηγούμενο ρεκόρ από το 1987 αφορούσε σε 7 συνεχόμενες ημέρες με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 40°C.
• Στον ίδιο σταθμό, καταγράφηκε στις 3 Αυγούστου 2021 μέγιστη θερμοκρασία 43,7°C, η δεύτερη μεγαλύτερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στον συγκεκριμένο σταθμό εδώ και περισσότερα από 150 έτη λειτουργίας του. Τα σκήπτρα της υψηλότερης θερμοκρασίας στον σταθμό διατηρεί η καταγραφή των 44,8°C το 2007. Στον εξίσου ακραίο καύσωνα του 1987 είχε καταγραφεί μέγιστη θερμοκρασία 42,8°C.
• Καταγράφηκαν, επίσης, 6 φορές θερμοκρασίες ανώτερες των 46°C, σε Λαγκαδά, Άργος, Μακρακώμη (δύο φορές), Αρφαρά και Φιλοθέη.
• Στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, μάλιστα, καταγράφηκε μέγιστη θερμοκρασία 47,1°C που αποτελεί την 5η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία όλων των εποχών στην Ελλάδα.

Εκτός από τις επίγειες καταγραφές, την ακρότητα του φετινού καύσωνα αποδεικνύουν και τα δεδομένα από την ανώτερη ατμόσφαιρα. Πιο συγκεκριμένα, μέσω του ERA5 reanalysis, το πιο αξιόπιστο πρόγραμμα αποτύπωσης ιστορικών μετεωρολογικών καταγραφών στην ατμόσφαιρα, το weatherathens πραγματοποίησε σύγκριση του φετινού καύσωνα με τους αντίστοιχους ακραίους καύσωνες του 1987 και του 2007.

Η σύγκριση των τριών ακραίων θερμών επεισοδίων πραγματοποιήθηκε στο επίπεδο του γεωδυναμικού ύψους των 850 hPa, ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά και ευρέως χρησιμοποιούμενα για την εξέταση των κινήσεων των αερίων μαζών στην χαμηλότερη τροπόσφαιρα. Για κάθε θερμό επεισόδιο χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα ανά ώρα για το πιο θερμό δεκαήμερο κατά τη διάρκεια του επεισοδίου. Η σύγκριση πραγματοποιήθηκε σε δύο παραμέτρους, εκείνη της μέσης θερμοκρασίας στο προαναφερθέν επίπεδο κατά τη διάρκεια του δεκαημέρου, καθώς κι εκείνη της μέγιστης θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του δεκαημέρου. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στους παρακάτω χάρτες (κλικ για μεγέθυνση).

Οι μέγιστες θερμοκρασίες στα 850 hPa κατά τη διάρκεια των καυσώνων του 1987, του 2007 και του 2021:

Οι μέσες θερμοκρασίες στα 850 hPa κατά τη διάρκεια των καυσώνων του 1987, του 2007 και του 2021:

Η διαφορά στις μέγιστες θερμοκρασίες στα 850 hPa μεταξύ του καύσωνα του 2021 και εκείνων του 1987 και του 2007:

Η διαφορά στις μέσες θερμοκρασίες στα 850 hPa μεταξύ του καύσωνα του 2021 και εκείνων του 1987 και του 2007:

Εν κατακλείδι, τόσο σύμφωνα με τις επίγειες καταγραφές, όσο και με τις καταγραφές στην ελεύθερη ατμόσφαιρα, ο καύσωνας που επηρέασε τη χώρα μας στο τέλος του Ιουλίου και τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου 2021 συγκαταλέγεται στους πιο ακραίους που έχουν επηρεάσει την Ελλάδα απ' όταν υπάρχουν καταγραφές. Σε μερικούς μετεωρολογικούς σταθμούς τα ρεκόρ καταρρίφθηκαν, ενώ σε άλλους όχι. Αυτό οφείλεται στις τοπικές καιρικές συνθήκες που διαφοροποιούνται πολύ εύκολα από περιοχή σε περιοχή και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Στην ελεύθερη ατμόσφαιρα, ωστόσο, και πιο συγκεκριμένα στο γεωδυναμικό ύψος των 850 hPa, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το φετινό θερμό κύμα ξεπερνά σε μέγιστες θερμοκρασίες πάνω από την ηπειρωτική χώρα εκείνα του 1987 και του 2007, ενώ σε μέσες θερμοκρασίες τα ξεπερνά σχεδόν στο σύνολο της επικράτειας.

Τέτοια ακραία θερμά επεισόδια, πλέον εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής, ενώ στο μέλλον η συχνότητα και η έντασή τους αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για το θέμα αυτό, στο άρθρο για την 6η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος, με κλικ εδώ.

Επιμέλεια: Γιάννης Δραβίλας